У СШ № 6 горада Віцебска сабраны антыкварыят з розных рэгіёнаў Віцебскай вобласці: Лепельшчыны, Сененшчыны, Глыбоччыны, Пастаўшчыны, Гарадоччыны і Шуміліншчыны. Ёсць і прадметы з Палесся. Тут знайшлі годнае месца прылады працы і прадметы сялянскага быту нашых продкаў.
Серп, цэп для абмалоту зерня, жорны – гэтыя прадметы дапамагалі гаспадыні атрымаць з пшаніцы муку. Потым ёй яшчэ доўга трэба было завіхацца ля печы, каб на стале з’явіўся духмяны хлеб.
Сённа дастаткова толькі зайсці ў краму. Тут можна набыць адзенне, выбраць хлеб, як кажуць, на любы густ і колер. Толькі, зразумела, смак гэтага хлеба будзе зусім не такі, як раней, а сукенка ці спадніца, нават самыя модныя, не перададуць таго цяпла і пяшчоты жаночых рук, якія іх рабілі.
Раней амаль у кожнай хаце меўся ткацкі станок: усе вясковыя жанчыны ткалі і пралі. А працэс гэты даволі складаны. Дарэчы, падрыхтоўка да яго – загатоўка і апрацоўка льну – патрабавала сіл не менш. Спачатку культуру трэба было пасеяць, а затым дагледзець. Потым лён уручную рвалі, слалі, мялі, трапалі, часалі, і толькі пасля гэтага атрымліваліся ніткі.
Колішнія рэчы хатняга ўжытку ствараюць утульнасць і цеплыню, дазваляюць хаця б на непрацяглы час вярнуцца ў мінулае і наведацца ў звычайную сельскую хатку.
– Прадметы даўніны мы збіраем ужо больш за 20 гадоў, – расказвае захавальніца “Беларускай хаткі” настаўнік гісторыі СШ № 6 Алёна Касцянка. – Усё пачыналася з малой экспазіцыі. Ля вытокаў стаялі настаўнікі нашай школы, затым далучыліся дзеці, іх бацькі і родныя, якія па макулінках збіралі наш міні-музей. Мы імкнуліся ўзнавіць унутраны інтэр’ер звычайнай беларускай хаткі. І ў нас гэта атрымалася.
Галоўнае месца ў хаце займае печ, а ў духоўным плане – чырвоны куток ці покуць. Этнаграфічную экспазіцыю прадстаўляюць калекцыі пранікаў, глінянага посуду, прасаў, рушнікоў, дарэчы, аднаму з якіх больш за сто гадоў. Прыцягвае ўвагу наведвальнікаў і калекцыя абрадавых лялек.
У школе створаны інтэрактыўны музей, які знаёміць наведвальнікаў школьнага сайта з прадметамі быту “Беларускай хаткі” на рускай і замежнай мовах.
Галоўнае месца ў хаце займае печ, а ў духоўным плане – чырвоны куток ці покуць. Этнаграфічную экспазіцыю прадстаўляюць калекцыі пранікаў, глінянага посуду, прасаў, рушнікоў, дарэчы, аднаму з якіх больш за сто гадоў. Прыцягвае ўвагу наведвальнікаў і калекцыя абрадавых лялек.
У школе створаны інтэрактыўны музей, які знаёміць наведвальнікаў школьнага сайта з прадметамі быту “Беларускай хаткі” на рускай і замежнай мовах.
На новы лад
Падлеткаў, што наведваюць “Беларускую хатку”, часцей цікавіць, як рабілася тканіна, выпякаўся хлеб, для чаго прызначаўся той ці іншы прадмет быту.
Асаблівы інтарэс у моладзі выклікае параўнанне старадаўніх экспанатаў з сучаснай тэхнікай. Паспрабуй, напрыклад, сярод шматлікіх прадметаў быту экспазіцыі знайсці сучасны міксер. Альбо адкажы на пытанне, што такое трапло ці церніца. Не кожны чалавек, у рукі якога трапіць пранік, – пляскаты драўляны брусок з ручкай, адразу здагадаецца, для чаго ён прызначаўся. Выкарыстоўваўся пранік для выбівання і прасавання бялізны. Адбівалі ім таксама лён і проса. Пранік прымяняўсяі для прыгатавання сечанай капусты, мяса для каўбас.
Падлеткаў, што наведваюць “Беларускую хатку”, часцей цікавіць, як рабілася тканіна, выпякаўся хлеб, для чаго прызначаўся той ці іншы прадмет быту.
Асаблівы інтарэс у моладзі выклікае параўнанне старадаўніх экспанатаў з сучаснай тэхнікай. Паспрабуй, напрыклад, сярод шматлікіх прадметаў быту экспазіцыі знайсці сучасны міксер. Альбо адкажы на пытанне, што такое трапло ці церніца. Не кожны чалавек, у рукі якога трапіць пранік, – пляскаты драўляны брусок з ручкай, адразу здагадаецца, для чаго ён прызначаўся. Выкарыстоўваўся пранік для выбівання і прасавання бялізны. Адбівалі ім таксама лён і проса. Пранік прымяняўсяі для прыгатавання сечанай капусты, мяса для каўбас.
Сённа дастаткова толькі зайсці ў краму. Тут можна набыць адзенне, выбраць хлеб, як кажуць, на любы густ і колер. Толькі, зразумела, смак гэтага хлеба будзе зусім не такі, як раней, а сукенка ці спадніца, нават самыя модныя, не перададуць таго цяпла і пяшчоты жаночых рук, якія іх рабілі.
Раней амаль у кожнай хаце меўся ткацкі станок: усе вясковыя жанчыны ткалі і пралі. А працэс гэты даволі складаны. Дарэчы, падрыхтоўка да яго – загатоўка і апрацоўка льну – патрабавала сіл не менш. Спачатку культуру трэба было пасеяць, а затым дагледзець. Потым лён уручную рвалі, слалі, мялі, трапалі, часалі, і толькі пасля гэтага атрымліваліся ніткі.
У мінулыя часы выкананне штодзённых абавязкаў давалася гаспадыням няпроста. Бо пыласос тады не пыласосіў, мульціварка не варыла, пральная машына не мыла і не паласкала. Усё прыходзілася рабіць уручную.
На змену старадаўнім хатнім рэчам прыйшлі новыя ўзоры тэхнікі са шматлікімі функцыямі. І, каб запусціць працэс, дастаткова проста націснуць кнопку… Але за прадметамі глыбокай даўніны – бясцэнны чалавечы вопыт, майстэрства і талент руплівых гаспадароў і гаспадынь. Раней рэчы рабіліся так, каб служыць чалавеку доўгія гады. Зараз мадэлі тэхнікі змяняюцца з хуткасцю свету, маюць шмат трэндаў. Але ці такія дарагія яны нашаму сэрцу?
Сучаснае жыццё “Беларускай хаткі”
Штогод этнаграфічная экспазіцыя школы № 6 прымае шмат гасцей.
– Наша хатка вельмі мабільная і вядомая. Дзверы экспазіцыі заўсёды гасцінна адчынены не толькі для настаўнікаў і вучняў нашай школы, але і для гасцей з іншых устаноў адукацыі, – адзначае Алёна Аляксандраўна.
Школьная экспазіцыя дазваляе моладзі вывучаць гісторыю і культуру роднага краю. У “Беларускай хатцы” праходзяць урокі на тэму паўсядзённага жыцця нашых продкаў.На базе экспазіцыі дзейнічае этнаграфічны гурток “Юны экскурсавод”.
На падставе сабраных экспанатаў і гістарычных звестак аб іх хлопцы і дзяўчаты пішуць даследчыя работы, якія прадстаўляюць на тэматычных конкурсах.
Летась вучні ўдзельнічалі ў інавацыйным конкурсе “100 ідэй для Беларусі”. На абласным этапе, які праходзіў у Оршы, дзеці прадставілі віртуальны музей і былі адзначаны дыпломам.
Разнастаіць заняткі па гісторыі ў школе дапамагае таксама праект “Музей у чамадане”. У будучым пры этнаграфічнай экспазіцыі плануюць стварыць батлейку.
На змену старадаўнім хатнім рэчам прыйшлі новыя ўзоры тэхнікі са шматлікімі функцыямі. І, каб запусціць працэс, дастаткова проста націснуць кнопку… Але за прадметамі глыбокай даўніны – бясцэнны чалавечы вопыт, майстэрства і талент руплівых гаспадароў і гаспадынь. Раней рэчы рабіліся так, каб служыць чалавеку доўгія гады. Зараз мадэлі тэхнікі змяняюцца з хуткасцю свету, маюць шмат трэндаў. Але ці такія дарагія яны нашаму сэрцу?
Сучаснае жыццё “Беларускай хаткі”
Штогод этнаграфічная экспазіцыя школы № 6 прымае шмат гасцей.
– Наша хатка вельмі мабільная і вядомая. Дзверы экспазіцыі заўсёды гасцінна адчынены не толькі для настаўнікаў і вучняў нашай школы, але і для гасцей з іншых устаноў адукацыі, – адзначае Алёна Аляксандраўна.
Школьная экспазіцыя дазваляе моладзі вывучаць гісторыю і культуру роднага краю. У “Беларускай хатцы” праходзяць урокі на тэму паўсядзённага жыцця нашых продкаў.На базе экспазіцыі дзейнічае этнаграфічны гурток “Юны экскурсавод”.
На падставе сабраных экспанатаў і гістарычных звестак аб іх хлопцы і дзяўчаты пішуць даследчыя работы, якія прадстаўляюць на тэматычных конкурсах.
Летась вучні ўдзельнічалі ў інавацыйным конкурсе “100 ідэй для Беларусі”. На абласным этапе, які праходзіў у Оршы, дзеці прадставілі віртуальны музей і былі адзначаны дыпломам.
Разнастаіць заняткі па гісторыі ў школе дапамагае таксама праект “Музей у чамадане”. У будучым пры этнаграфічнай экспазіцыі плануюць стварыць батлейку.
© Авторское право «Витьбичи». Гиперссылка на источник обязательна.